Το Ερευνητικό Κέντρο ΜΟΗΑ, σε συνεργασία με το Κέντρο Ισλαμικών Σπουδών και τη Σχολή Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Cambridge, φιλοξένησε την Δρ. Άννα Μπαλλιάν, Επίτιμη επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη, σε μια δημόσια διάλεξη σχετικά με την τέχνη και τον υλικό πολιτισμό στην Οθωμανική Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 20 Μαΐου 2022, στις 20:00, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιμαρέτ.
Το θέμα του τέχνης στην Ελλάδα κατά την οθωμανική περίοδο είχε γίνει έως πρόσφατα αντικείμενο διαπραγμάτευσης από τη σκοπιά της «λαϊκής» και «μεταβυζαντινής» τέχνης. Η ορολογία που χρησιμοποιούμε ή δε χρησιμοποιούμε, δεν είναι άμοιρη περιεχομένου και δείχνει το μέτρο των ιδεολογικών μας αναζητήσεων και προβλημάτων. Από την «Τουρκοκρατουμένη» Ελλάδα του Κωνσταντίνου Σάθα το 1869 έως την «Οθωμανική Ελλάδα» του τίτλου της παρουσίασης της Άννα Μπαλλιάν, έχουν περάσει πάνω από εκατόν πενήντα χρόνια και η σύγχρονη ελληνική και διεθνής ιστοριογραφία εντάσσουν πλέον τη μελέτη των ελληνικών πληθυσμών μέσα στο ευρύτερο οθωμανικό πλαίσιο στο οποίο άλλωστε ανήκαν.
Στον τομέα της τέχνης, η ενασχόληση με την Κρητική ζωγραφική, και μάλιστα ο συνδυασμός των βυζαντινών με τους δυτικοευρωπαϊκούς τρόπους ζωγραφικής, απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί τους περισσότερους βυζαντινολόγους και ιστορικούς τέχνης της περιόδου. Παρόμοια προσπάθεια ανάδειξης των σχέσεων με την ευρωπαϊκή τέχνη παρατηρείται και στις άλλες βαλκανικές χώρες που διαμόρφωναν και αυτές την ταυτότητα τους μακριά από το πρόσφατο οθωμανικό παρελθόν. Οι εξελίξεις στη σύγχρονη μελέτη της τέχνης βοηθούν να δούμε με νέα ματιά γνωστά ή άγνωστα έργα, να τα εντάξουμε στο περιβάλλον τους και να αποτιμήσουμε τη συμβολή των Ελλήνων και άλλων Χριστιανών στην πραγματοποίησή τους. Για τη διάλεξή της, η πρώην επιμελήτρια της συλλογής Ισλαμικής τέχνης του Μουσείου Μπενάκη, επέλεξε να παρουσιάσει παραδείγματα από την πρώιμη οθωμανική περίοδο (16ος-17ος αιώνας), μια περίοδο λιγότερο γνωστή, αλλά και επειδή τον 18ο αιώνα, και ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό του, με την εξάπλωση του Διαφωτισμού, οι ιστορικοί όροι και οι συνθήκες μεταστρέφονται. Τα παραδείγματα που συζητήθηκαν προέρχονται κυρίως από την τοιχογραφία του 16ου αιώνα και από την αργυροχοΐα του 16ου-17ου αι, ενώ παράλληλα εξετάστηκαν θέματα διακοινοτικών σχέσεων στην εκκλησιαστική τέχνη της αρμενικής και ορθόδοξης Εκκλησίας.
