Η Βαγδάτη γνώρισε την ακμή της πριν από περίπου 1200 χρόνια, όταν ήταν η πρωτεύουσα του μουσουλμανικού κόσμου. Για περίπου 500 χρόνια, η πόλη προσέλκυε την αφρόκρεμα των διανοουμένων, αποκτώντας μια λαμπρή φήμη στη διάρκεια της βασιλείας ορισμένων από τους πιο διάσημους Χαλίφηδες (Al-Rashid, Al-Mamun, Al-Mutadhid και Al-Muktafi). Ως μία από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες πόλεις του τότε κόσμου, η Βαγδάτη είχε πλούτο που ξεπερνούσε τα χρήματα. Για περισσότερο από δύο αιώνες, ήταν η έδρα του Οίκου της Σοφίας, μιας ακαδημίας που προσέλκυε λαμπρούς, ιδιοφυείς ανθρώπους από τα πέρατα του κόσμου. Από τα μαθηματικά και την αστρονομία ως τη ζωολογία, η ακαδημία υπήρξε ένα σημαντικό κέντρο έρευνας, διανόησης και διαλόγου στον μουσουλμανικό πολιτισμό.
Ορισμένοι από τους πιο διάσημους Χαλίφηδες της Βαγδάτης, όπως οι Al-Rashid και Al-Mamun, είχαν προσωπικό ενδιαφέρον για τη συλλογή παγκόσμιων πρωτοποριακών επιστημονικών έργων. Εκτός από τη συλλογή βιβλίων από την Ανατολή και τη Δύση, συγκέντρωσαν και μελετητές από όλες τις γωνιές του μουσουλμανικού κόσμου για να δημιουργήσουν μία από τις μεγαλύτερες ακαδημίες στην ιστορία. Ο Οίκος της Σοφίας χτίστηκε αρχικά από τον Χαλίφη Haround Al-Rasheed (που κυριάρχησε το 786-809) ως μια υπέροχη βιβλιοθήκη με το όνομα «Khizanat al-Hikma» («Βιβλιοθήκη της Σοφίας»), και περιείχε χειρόγραφα και βιβλία που συνέλεξαν ο πατέρας και ο παππούς του με διάφορα θέματα γύρω από τις τέχνες και τις επιστήμες και σε διάφορες γλώσσες. Τρεις δεκαετίες αργότερα, η συλλογή είχε μεγαλώσει τόσο πολύ ώστε ο γιος του, ο Χαλίφης Al-Mamun, επέκτεινε το αρχικό κτίριο, μετατρέποντάς το σε μια μεγάλη ακαδημία που ονομάστηκε «Bayt al-Hikma» («Οίκος της Σοφίας») και ήταν μοιρασμένη σε διαφορετικούς γνωστικούς κλάδους. Αργότερα, πρόσθεσε πολλά ακόμα κέντρα σπουδών για να επιτρέψει σε περισσότερους μελετητές να συνεχίσουν την έρευνά τους, καθώς και ένα παρατηρητήριο το 829.
Στον Οίκο της Σοφίας, επιστήμονες, μεταφραστές, γραμματείς, συγγραφείς, αντιγραφείς και πολλοί άλλοι συναντιόνταν κάθε μέρα για να μελετήσουν, να μεταφράσουν, να συγγράψουν, να αντιγράψουν, να συζητήσουν. Πολλά χειρόγραφα και βιβλία διαφόρων επιστημονικών και φιλοσοφικών θεμάτων και διαφορετικών γλωσσών μεταφράστηκαν εκεί. Άνθρωποι από όλο τον μουσουλμανικό κόσμο συνέρρεαν στον Οίκο της Σοφίας – τόσο άνδρες όσο και γυναίκες πολλών θρησκειών και εθνοτήτων. Μεταξύ των κορυφαίων διανοούμενων της ακαδημίας ήταν ο Al-Kindi, ο οποίος ανέλαβε τη μελέτη του Αριστοτέλη, και ο Hunyan ibn Ishaq, ο οποίος μετέφρασε τον Ιπποκράτη. Άλλα ονόματα που συνδέονται με τον Οίκο της Σοφίας είναι: ο Banu Musa bin Shakir Al-Munajjim (ο Αστρονόμος), ο Yahya bin Abi Mansour Al-Munajjim Al-Mamuni (ίσως ο αστρονόμος Mamoun), ο Muhammad bin Musa Al-Khawarizmi, ο Saeed bin Haroun Al-Katib (ο Scribe), ο Hunayn bin Ishaq (Ισαάκ) Al-Ibadi, και ο γιος του Ishaq, ο Thabit bin Qurra και ο Umar bin Farrukhan Al-Tibar.
Ένα ευρύ φάσμα γλωσσών, μεταξύ των οποίων τα αραβικά, τα φαρσί, τα αραμαϊκά, τα εβραϊκά, τα συριακά, τα ελληνικά και τα λατινικά, μιλιόνταν και διαβάζονταν στον Οίκο της Σοφίας. Ειδικοί μεταφραστές εργάζονταν συνεχώς για να μεταφράσουν τις αρχαίες γραφές στα αραβικά ώστε να επιτρέψουν στους μελετητές να κατανοήσουν, να συζητήσουν και να εργαστούν πάνω τους. Μεταξύ των διάσημων μεταφραστών ήταν και ο Youhanna bin Al-Batriq Al-Turjuman (ο μεταφραστής Ιωνάς, γιος του Πατριάρχη), ο οποίος μετέφρασε το Περί τα ζώα ιστορίαι (Kitab Al-Haywan) του Αριστοτέλη. Λέγεται ότι ο Χαλίφης Al-Mamun ενθάρρυνε τους μεταφραστές και τους μελετητές να προσθέτουν νέα συγγράμματα στη βιβλιοθήκη του Οίκου της Σοφίας, αμείβοντάς τους με το βάρος κάθε ολοκληρωμένου βιβλίου σε χρυσό.
Η εκπαιδευτική παράδοση
Η επιτυχής μετάδοση γνώσεων και η δημιουργία ενός κέντρου εκμάθησης στη Βαγδάτη επαναλήφθηκε σε πολλές άλλες πόλεις του μουσουλμανικού κόσμου. Στο Κάιρο για παράδειγμα ένα Dar al-Hikma χτίστηκε το 1005 από τον Χαλίφη Al-Hakim και συμπλήρωσε 165 χρόνια δράσης. Άλλες πόλεις στις ανατολικές επαρχίες του μουσουλμανικού κόσμου ίδρυσαν επίσης Οίκους της Επιστήμης (Dar al-Ilm), ή ακριβέστερα Οίκους της Γνώσης, τον 9ο και 10ο αιώνα για να μιμηθούν αυτόν της Βαγδάτης. Στη συνέχεια, τον 12ο αιώνα, το Τολέδο στην Ανδαλουσία (Μουσουλμανική Ισπανία) έγινε το επίκεντρο μιας άλλης τεράστιας μεταφραστικής προσπάθειας – αυτή τη φορά από τα αραβικά στα λατινικά. Αραβικά έργα και μεταφράσεις σημαντικών αρχαιοελληνικών κειμένων ήρθαν στο φως και χριστιανοί, εβραίοι και μουσουλμάνοι επιστήμονες συνέρρεαν στην πόλη για να μεταφράσουν τους αρχαίους ελληνικούς και αραβικούς κώδικες στα λατινικά και στη συνέχεια στις ευρωπαϊκές γλώσσες.
Συγγραφέας: Cem Nizamoglu
Πηγή: muslimheritage.com
Μετάφραση στα ελληνικά: Ερευνητικό Κέντρο ΜΟΗΑ